فرش اصفهان را بیشتر بشناسید
هنر فرش اصفهان 

گذری بر تاریخ صنعت فرش دستبافت اصفهان 

بعد از حمله افغانها به اصفهان، از روند قالیبافی در این سامان اطلاع دقیقی در دست نیست. و از تولیدات این شهر و توابع تنها به هنگام جنگ جهانی اول در بازارهای اروپا و آمریکا نام برده می شود. گرچه تولیدات فرش بسیار اندک بود لیکن از نظر کیفیت چیزی از قالیهای قدیم کم نداشتند. تنها کاربرد ابریشم در آنها متداول نبود و تارهای نقره ای در زمینه به کار نمی رفت با این حال، این قالیها به واسطه کاربرد نقشهای مجرد فاقد نقشهای اصیل اولیه بودند.

در دوران صفویه،به دلیل علاقه مندی پادشاهان صفوی به هنرقالیبافی،نفیس ترین قالی های ابریشمی و زربافت،به دست هنرمندان اصفهانی بافته شد و تعداد محدودی ازانها در موزه ها ودر دست کلکسیوندار ها نگهداری میشود ،

امروزه بیشتر نقش قالیهای جدید اصفهان را طرحهای لچک و ترنج تشکیل می دهند اسلیمیهایی که مستقل از ترنج مرکزی با دوران شاخ های خمیده شان و گردش آنها به دور مدالیون مرکزی ، گلهای شاه عباسی را در بر می گیرند؛ طرحهای سجاده ای، محرابی ستوندار، درختی، شکارگاهی، از جمله نقشهای مورد استفاده اند. قطع این تولیدات را، اندازه های سجاده ای، ۳/۲*۸/۱ متر و به طور متوسط ۲*۳ و۳*۴ و۳/۵* ۲/۵و ۶*۴ متر تشکیل می دهد. کاربرد گره فارسی، کم گوشتی و استفاده از تار نخ وپنبه ای وابریشم وپودهای پنبه ای  و تراکمی برابر دو تا پنج هزار گره در دسیمتر مربع، از ویژگیهای دیگر تولیدات اصفهان است. که با در پایین بیشتر وکاملتر به مشخصه های فرش اصفهان اشاره میکنیم ..

  نقشه وطرح قالی های دستباف اصفهان،

شکل وساخت  اغلب طرح های قالی اصفهان،از الگوی لچک و ترنج پیروی میکند و نقوش زیبای اسلیمی و گردش های بندهای اسلیمی به صورت مهو یا نمایان  در ساختار لچک وترنج و متن فرش حضور داشته و با حرکات آزادانه خود،متن فرش را پوشانده اند و نقوش اسلیمی و قاب های ساخته شده از حرکت زیبای آن، در حاشیه اغلب فرش ها دیده میشود.

از دیگر ویژگی های ظاهری قالی های اصفهان، میتوان به گردش ساقه های ختایی به عنوان زیرنقش با ساقه های اسلیمی همراه با گل های زیبای شاه عباسی اشاره داشت.

درقالی های اصفهان،قرینه سازی دقیق در تمام اجزا از جمله لچک و ترنج، حاشیه و گوشه های آن، گل شاه عباسی متن وحاشیه به خوبی رعایت شده است.

ترکیب های دلنواز طراحی سنتی و رنگ آمیزی های زیبای الهام گرفته از بناهای تاریخی و هنرسنتی ایران،از دیگر ویژگی های عمده ی فرش های اصفهان است.

درقالی های اصفهان،استفاده از طرح ها و نقوش معروف به شکسته وهندسی دیده نمیشود و طرح و نقش فرش اصفهان همواره در گروه طرح های گردان قرار دارد.

تقلید از کاشیکاری های بناهای تاریخی همچون مسجد شیخ لطف الله در بسیاری از فرش های اصفهان،دیده میشود.

درکنار طرح های لچک وترنج که عمده طرح قالی های اصفهان میباشد،طرح های شکار گاه،محرابی،گلدانی،افشان و… از دیگر طرح های قالی اصفهان میباشد.

رنگبندی قالی های دستباف اصفهان

به طور کلی رنگ های به کار رفته در قالی های اصفهان تا ۱۵ رنگ شمرده میشود که، استفاده از رنگ های شاد با تأکید بر رنگ های سنتی قالی ایران مانند لاکی، آبی،کرم، بژ،خاکی و سرمه ای با درجات تیره و روشن در قالی های این شهر،رایج است.

همچنین عدم استفاده از سایه روشن در رنگبندی قالی های اصفهان (به غیر از برخی قالی های جدید) از دیگر ویژگی های فرش های منطقه میباشد.

بافت قالی های اصفهان،چه ویژگی هایی دارد؟

نوع چله کشی در این قالی ها،اغلب به روش چله کشی فارسی و گلیم بافت قالی ها نیز از نوع فارسی است.

رجشمار فرش های اصفهان اغلب از ۵۰ رج شروع و تا ۷۰ رج نیز میرسد و پرز فرش های بافت این شهر،کوتاه میباشد.

قالی های اصفهان با گره های نامتقارن یا همان گره فارسی وبر روی دارهای عمودی چوبی  بافته میشوند.

در چله های اغلب قالی های اصفهان از ابریشم استفاده شده است وهمچنین در داخل برخی از گل های متن فرش ، از ابریشم استفاده می شود. در زمینه فرش نیزعموما از کرک استفاده شده است.

نحوه دار های قالی وروند چله کشی 

دار مورد استفاده در اصفهان و توابع، دار عمودی است.وجود چوب دیگری به نام پله پیچ که از میان نخهای چله پایینی عبور می کند و به وسیله سیمهای فلزی به زیر دار متصل می شود از ممیزات این دار است. در مراحل نهایی بافت و پایین کشی قالی و زمانی که به واسطه کوتاهی چله ها، عمل گره زدن چله های بالایی به سردار میسر نیست، با انتقال چوب پله پیچ به بالا و عبور چله های بالایی از میان آن و اتصال این چوب به سردار به کمک سیمهای فلزی، بافت قالی ادامه می یابد. این عمل که در منطقه کاشان بندک کردن نامیده می شود، برای بافنده این امکان را فراهم می سازد تا بدون تغییر مکان به بافت بقیه قالی ادامه دهد چوب کوجی اصطلاحاً پیز و چوب هاف پشت پیز نامیده می شود. شله بافی یا گلیم بافی بخش پایین قالی معمولاً ۳ تا ۵ رج است و در چله کشی، هر ۱۰۰چله که فاصله ای برابر ۱۰ تا ۱۴ سانتیمتر را در بر می گیرد، شیرازه می شود.

ابعاد و اندازه های فرش اصفهان،اغلب کوچکتر از ۱۲ مترمربع و بیشتر ۹ ، ۶ متری هستند و گاهی فرش هایی در ابعاد بزرگتر نیز در این شهربافته میشود.

قالیهای اصفهان امروزه بیشتر در مراکزی نظیر نجف آباد، فلاورجان،درچه،خمینی ،حومه پایین دست اصفهان و شهرضا ،گلپایگان، نائین، اردستان، نطنز و کاشان و خوانسار، تولید می شود.

امروزه فرش اصفهان بانام استادان بزرگی گره خورده

که صنعت فرش اصفهان را در دنیا خوش اوازه کرده

این اساتید عبارتند از :

استاد محمدصیرفیان استاد صفدر زاده حقیقی، احمد بخت‌آور، احمد ارچنگ،محمود فرشچیان،جعفرقلی دادخواه و… را نام برد.